Юрась Зянковіч

Сёньня нашая краіна перажывае пачатак эканамічнага і сацыяльнага тайфуна – да вельмі сур’ёзных праблемаў з эканомікай у пачатку году, дадаўся каранавірусны крызіс. Каранавірус, з аднога боку, абнажыў крызіс недаверу да ўлады, а з другога – прывёў да сусьветнай эканамічнай дэпрэсіі, якая пагражае стацца настолькі ж сур’ёзнай, як сусьветная вайна.

Continue reading this entry »

Як гаворыць ад’ютант пана атамана Папандопула з Адэсы, рэжым знаходзіцца напярэдадні грандыёзнага шухера. А гэта значыць, што дні Лукашэнкі, магчыма, ужо палічаныя. І ўсё гэта здарылася дзякуючы зьбегу шэрагу абставінаў.

ТРЫ СТАЛПЫ БЕЛАРУСКАГА ЭКАНАМІЧНАГА ЦУДА

Беларуская эканамічная мадэль захоўвае адносную стабільнасьць дзякуючы тром складнікам: экспарт калійных угнаеньняў у Кітай і Індыю, экспарт прадуктаў нафтаперапрацоўкі ў Эўропу, і экспарт прадукцыі г.зв. “рэальнага сэктара” (тобок неканкурэнтаздольных на сусьветных рынках рэштак савецкіх прадпрыемстваў) у Расею. Усе тры сталпы пагражаюць абваліцца ўжо ў бліжэйшыя тыдні. А чацьвёрты шырокаразрэклямаваны стоўп – беларускі ІТ-сэктар – пакуль яшчэ не дарос да таго памера, калі ён здолеў бы выцягнуць рэшту эканомікі і захаваць адносную стабільнасьць.

Прычым што цікава – абвал аднаго з трох сталпоў выклікаў бы падзеньне ўзроўню жыцьця, і рэжым гэткія крызісы перажываў раней. Абвал двух сталпоў – гэта ўжо нябачаны раней выклік і крызіс эканамічнай мадэлі. А абвал адразу трох сталпоў – гэта крах мадэлі без магчымасьці яе аднавіць.

АБВАЛ КІТАЯ

Беларускі экспарт калійных угнаеньняў меўся вельмі няблага ў нулявых гадах, калі кошт тоны калійнай солі сягаў 650 і болей даляраў. За мінулае дзесяцягоддзе кошты ўпалі ўдвая, і зараз не дацягваць нават да 300 даляраў за тону.

Да гэтага дайшло скарачэньне продажу. Як вядома, Беларуськалій так і ня здолеў напрыканцы 2019 году дамовіцца з Кітаем што да цаны. У выніку экспарт з Салігорска рэзка абваліўся, і зараз там стаіць пытаньне нават пра скарачэньне персанала.

А ў сувязі з наступствамі эпідэміі каронавіруса ў Кітая зараз намячаюцца такія праблемы, што ён наўрад ці здолее дапамагчы сваім беларускім “малодшым братам”.

Справа ў тым, што аснова эканомікі Кітая – гэта экспарт прамысловай прадукцыі ў разьвітыя краіны сьвету. Жорсткія меры кітайскіх таварышаў па барацьбе з эпідэміяй прывялі да эканамічнай стагнацыі – ужо зараз гавораць, што ў гадавым абліку кітайскі экспарт скараціўся нават на 17%. І гэтая лічба будзе толькі нарастаць.

Нават калі Кітай справіўся ўжо з эпідэміяй і гатовы запусьціць прамысловасьць, яе прадукцыя акажацца незапатрабаванай: эканомікі Эўропы і Паўночнай Амэрыкі практычна спыніліся з-за карантынных мерапрыемстваў, і ў бліжэйшы месяц-два дакладна ня здолеюць аднавіць імпарт з Паднябёснай.

Стагнацыя ж эканомікі і крызіс пагражае ўжо самой сутнасьці кітайскай улады, якая год ня можа справіцца з пратэстамі ў Ган-Конгу. Дурны прыклад можа заразіць і іншыя правінцыі, дзе насельніцтву ўпершыню за апошнія 40 год магчыма прыдзецца сутыкнуцца з рэальным пагаршэньнем узроўня жыцьця. У гэтай сітуацыі кітайскі “сацыяльны кантракт” (камуністы забясьпечваюць рост дабрабыта насельніцтва, а насельніцтва ня лезе ў палітыку і прымае ўладу камуністаў) можа даць такі крызіс, што Кітаю будзе яшчэ вельмі доўга не да сінявокай сяброўкі.

А гэта значыць, што праблема экспарту калійных угнаеньняў так і застанецца нявырашанай.

АБВАЛ РЫНКУ НАФТАПРАДУКТАЎ

Беларусь адчула на сабе нафтавую расейскую ўдаўку ўжо ў пачатку года. Паставак на Мазырскі і Наваполацкі камбінаты з усходу як ня было, так і няма. Закупкі невялікіх партыяў на іншых рынках вырашылі праблему толькі ў нязначнай ступені. За два месяцы беларускі экспарт перажыў моцны спад, бо ня было як прадаваць нашыя нафтапрадукты.

Зараз сітуацыя робіцца яшчэ горшай. Расея як не прадавала, так і не прадае нафту ў Беларусь – нават пры тым, што расейскую нафту маркі Urals адмаўляюцца купляць у Эўропе. Пастаўкі з Паўночнага мора ці ад арабскіх сяброў сям’і Лукашэнак пакуль не даехалі. Нафтаперапрацоўка ледзь трымаецца пры жыцьці.

А да гэтага дайшоў яшчэ і абвал нафтавых рынкаў. Падае ня толькі цана на нафту, але і на нафтапрадукты. На момант напісаньня гэтага тэксту на сусьветных рынках бензін гандляваўся па $0.684 даляра за галон. Яшчэ тыдзень таму цана сягала 1 даляра, а месяц назад была $1.75.

Такім чынам, нават калі б беларускія НПЗ зараз працавалі на поўную магутнасьць, экспартная выручка і так была б у тры разы ніжэй, чым яшчэ месяц назад. А з улікам таго, што яны стаяць, цалкам ня выключана, што зараз было б больш выгодным, каб яны і надалей стаялі – прынамсі ня будуць прыносіць страты.

Калі такая кан’юнктура пратрымаецца яшчэ хаця б месяц-два (а з улікам спыненьня эўрапейскай і амэрыканскай эканомікаў няма прычынаў, каб кан’юнктура памянялася), то ў Беларусь амаль спыніцца паступленьне валюты за нафтаперапрацоўку.

АБВАЛ РАСЕЙСКАГА РЫНКУ

Толькі лянівы беларус зараз не назірае за тым, як спыняецца дыханьне ў расейскага экспарту. З-за таго, што Расея недальнабачна ўвязалася ў вайну нафтавых цэнаў, ды яшчэ і на фоне каранавіруснага крызісу, яе нафтавы экспарт (які дае 2/3 валютных паступленьняў) гразіць абваліцца.

Следам за экспартам падае расейскі рубель. На момант напісаньня артыкула ягоны курс складаў 80 рублёў за даляр. І гэта яшчэ не мяжа – прагнозы гавораць пра 110-120 рублёў за даляр ужо ў бліжэйшай перспектыве.

Беларускія прадпрыемствы з большага падпісваюць кантракты на пастаўку ў Расею за расейскія рублі. Пераглядаць кошты ніхто на ўсходзе ня будзе – з улікам крызісу беларусы павінныя будуць радавацца, што хаця б за тыя грошы (тобок у паўтара-два разы таньней, чым плянавалася) там возьмуць іх тавары. Між іншым, пастаўкі сыравіны і камплектуючых на беларускія прадпрыемствы г.зв. “рэальнага сэктара” ідуць за валюту. А прадаваць прыдзецца за “драўляныя” расейскія рублі. Чым гэта пагражае, чытачы могуць уявіць самі.

КРЫЗІС РЫНКУ ПРАЦЫ НА ЎСХОДЗЕ І НА ЗАХАДЗЕ

Беларусы – людзі цярплівыя, і калі ў іх дома нешта няладзіцца, яны масава едуць на заробкі: хто ў Расею, хто ў Эўропу. Прычым што важна – едуць найбольш здольныя і актыўныя, а пасіўныя застаюцца дома, каб піць гарэлку ды скардзіцца на жыцьцё.

Праблема ў тым, што і Эўропа, і Расея зачынілі межы. Далей будзе толькі горш – крызісныя зьявы будуць нарастаць і там, і там. А значыць патрэба ў працаўніках будзе падаць, і пад скарачэньне патрапяць, у першую чаргу, замежныя гастарбайтары, сярод якіх і беларусы.

Беларускім “зарабітчанам” давядзецца вяртацца дахаты, бо бяз месца працы візы ім ніхто працягваць ня будзе. А дома яны далучацца да тых суайчыньнікаў, якія і так ужо сядзяць бяз працы. Паколькі вяртацца будуць маладыя, інінцыятыўныя і працавітыя, гэта пагражае тым, што яны моўчкі трываць такі стан рэчаў ня будуць – яны пойдуць на вуліцы.

РЭАКЦЫЯ РЭЖЫМА

Як паказвае гісторыя іншых краінаў, якім бы брутальным і крывавым ня быў дыктатарскі рэжым, разваліцца ён можа на працягу літаральна некалькіх дзён – проста пад ціскам масавых пратэстаў.

Лукашэнка – у гэтым можна не сумнявацца – будзе трымацца за ўладу зубамі. І яму будзе абсалютна абыякава, колькі людзей трэба будзе забіць, каб застацца пры ўладзе. Іншая справа, ці выканаюць загад страляць сілавыя ворганы.

Адна справа – гэта разагнаць дубінкамі жалосную кучку апазіцыянераў. І зусім іншая справа – адчыняць агонь з вагняпальнай зброі па натоўпе рабочых, якія выйдуць у цэнтр гораду. На такое ў 1990 годзе не спадобіліся нават камуністы! Беларусы – народ суворы і помсьлівы, і тым, хто выканае такі загад, жыцьця ў Беларусі ня будзе, бо заб’юць рана ці позна разам з сем’ямі.

Тых, хто гатовы на такое рызыка “дзеля захаваньня ўлады для Лукі і ягонага байструка” (цытата аднаго з беларускіх афіцэраў), ня так шмат. Таму зь вялікай доляй верагоднасьці можна сказаць, што ў выпадку масавых выступленьняў кроў будзе пралітая, але адносна невялікая.

РЭАКЦЫЯ АПАЗІЦЫІ

У тым выпадку, калі ў Беларусі здарацца масавыя выступленьні, беларуская апазіцыя павінная вылучыць тры простых і зразумелых тэзіса:
1. Неадкладная адстаўка Лукашэнкі;
2. Неадкладная адстаўка ўсёй структуры выбаркамаў, пачынаючы ад Ярмошынай і сканчаючы ўсімі сябрамі раённых выбарчых камісіяў з забаронай ім удзельнічаць у выбарах у любой форме;
3. Неадкладнае правядзеньне пазачарговых выбараў прэзыдэнта і затым у нацыянальны сход.

І няхай пераможа мацнейшы! Але тое ўжо будзе зусім іншая гісторыя зусім іншай Беларусі.

Юрась Зянковіч

Канфлікт вакол рэстарана “Паедзем паямо”, што збудаваны каля ахоўнай зоны Курапатаў, як на далоні паказаў, што беларускае грамадзтва далёкае ад эўрапейскіх каштоўнасьцяў і па-ранейшаму стаіць на цывілізацыйным разломе паміж эўраатлантычнай і азіяцкай цывілізацыямі. І азіятчына зусім ня там, дзе можа падумаць чытач гэтага артыкула.

Continue reading this entry »

Для любога кансэрватара права ўласнасьці ёсьць сьвятое і непарушнае. Ніякія патрэбы грамадзтва ці дзяржавы ня могуць апраўдаць парушэньне права ўласнасьці.

Нашыя продкі казалі: “Шляхціч на загродзе роўны ваяводзе”. Гэта значыла, што ў традыцыях нашага народа глыбокая павага да прыватнай уласнасьці, у першую чаргу, на зямлю. Земляўласьніку ні стараста, ні ваявода, ні сам вялікі князь былі ня ўказ.
Continue reading this entry »

Артыкул майго добрая сябра Дзьмітрыя Шчыгельскага, які падымае вельмі істотную праблему адсутнасьці справядлівасьці ў сёньняшняй Беларусі і заклікае распачаць вельмі сур’ёзную дыскусію ўнутры Партыі БНФ пра гэтую праблему.

За той час, што мінуў з абвяшчэньня незалежнасьці, значна зьмянілася сацыяльная структура нашага грамадзтва. У прыватнасьці, зьявіліся г.зв. «гасударавы людзі». Гэта сілавікі, прэзыдэнцкая вертыкаль, дзяржаўныя чыноўнікі і зьвязаныя з уладай бізнэсоўцы. З улікам іх сем’яў, колькасьць гэтай групы прыблізна можна ацаніць у адзін мільён чалавек (гл. працы С.Нікалюка ды А.Вардамацкага).
Continue reading this entry »

Згадзіцеся, гэта незвычайна – чалавек зьехаў зь Беларусі шмат год таму і мог бы будаваць новае жыцьцё за яе межамі, скарыстаўшы сваё палітычнае мінулае як трамплін у будучыню. Тым ня меньш, ён ня толькі застаецца сябрам Партыі БНФ, але і зьбіраецца ўдзельнічаць у яе жыцьці, абіраецца дэлегатам зьезду. Пры гэтым заяўляе, што не прэтэндуе на партыйныя пасады, але прапануе кіраўніцтву сваю дапамогу.

Прычына ў тым, што я па-ранейшаму застаюся беларусам, і ад гэтага мне ўжо ніколі не пазбыцца. Беларусь у мяне ў генах, і яе лёсы для мяне неабыякавыя.

Разам з тым, я ведаю толькі адну партыю, якая мае бачаньне таго, якой павінная быць нашая краіна. Гэта Партыя БНФ – адзіная ў Беларусі ідэалагічная партыя не важдзісцкага, а палітычнага толку.
Continue reading this entry »